ბირთვისი

ბირთვისი  — მდებარეობს ისტორიული ქვემო ქართლის ტერიტორიაზე, ალგეთის ხეობაში მდინარიდან ჩრდილოეთით, ორიოდე კილომეტრის დაცილებით. ბირთვისის ციხე როდია ერთი ნაგებობა ანდა ნაგებობათა კომპლექსი. ადამიანს აქ მოხერხებულად გამოუყენებია ,,ბუნდების საოცრება". მეტად ძნელად მისადგომ მაღალ მთებს შუა იქმნება ბუნებრივი სიმაგრე. ამგარე, მაღალი მთების შუაც სხვადასხვა ზომისაა და ფორმის მთები მდებარეობს. ციხის მეპატრონეებს კლდეებით შეუერთებიათ მთების ეს ხაზი და ამ რიგად თითქმის ერთი კვადრატული კილომეტრი შემოუფარგლავთ. ყველაზე მაღალ ადგილზე დგას კოშკი საიდანაც შეიძლება სიმაგრის მისადგომების დაზღვევა. სხვადასხვა ადგილას თავდაცით ნაგებობებთან ერთად დგას საცხოვრებელი და სამეურნეო შენობები, არის წყალსაცავიც. ისტორიულ წყაროებში ბირთვისი იხსენიება  XI საუკუნიიდან. ციხის ნანგრევებს შორის არის როგორც განვითარებული ფეოდალიზმის (XI- XIII სს), ისე გვიან ფეოდალური ხანის ნაგებობები (XVI-XVIII სს). თავის დროზე ბირთვისის ციხე მიუდგომლად და თითქმის აუღებლადაც ითვლებოდა და XVIII საუკუნის ბოლომდე მტკიცეთ იდგა ქვეყნის სადარაჯოზე. 

თეთრი-წყარო - წალკა

თეთრი-წყარო - წალკა

თეთრიწყარო - წალკის მონაკვეთზე რეაბილიტაცია უტარდება 49.7 კმ სიგრძის 

ლიანდაგს, მათ შორის უპირაპირო წნულებით მოეწყობა 37.6 კმ ლიანდაგი, ახალი 

რ-65 ტიპის რელსებითა და რკ/ბ შპლებით.



ამ უბანზე მოეწყობა ასაქცევი ჭივჭავი, რომლის სიგრძეა 3.7 კმ ლიანდაგი. ახალი რ-65 

ტიპის რელსებითა და ხის შპლებით. მოეწყობა რგოლური ლიანდაგი 12.1კმ.



თეთრიწყარო - წალკის უბანზე არსებული 114 ხელოვნური ნაგებობიდან 


რეაბილიტაცია-რეკონსტრუქცია უტარდება 103 ხელოვნურ ნაგებობას. აშენდება ახალი: 

3 გზაგამტარი, 4 რ/ბ მილი, 1 ბეტონის გადამღობი კედელი, 1 ხიდი, 1 

მეწყერსაწინააღმდეგო ნაგებობა.


3 გზაგამტარის მშენებლობა იწარმოებს უახლესი ტექნოლოგიებით. გზაგამტარები 

აიგება გალვანიზირებული გოფრირებული მეტალოკონსტრუქციებით.

მანგლისისა და წალკის ეპარქია

(ქ. თეთრიწყარო, ქ. წალკა, თეთრიწყაროსა და წალკის რაიონები)

მიტროპოლიტი ანანია (თენგიზ ჯაფარიძე)

დაბ. - 20.08.1949. ტყიბული;
1974 - საქართველოს პოლიტექნიკური ინსტიტუტი;
1980 - მცხეთის სემინარია;
14.02.1979 - ბერად აღკვეცა;
09.05.1979 - დიაკონი;
27.09.1979 - მღვდელი;
70.03.1981 - არქიმანდრიტი;
15.03.1981 - ნიკორწმინდელი ეპისკოპოსი;
29.06.1981 - მესხეთ-ჯავახეთის ეპისკოპოსი;
1983-1992 - ახალციხისა და მესხეთ-ჯავახეთის ეპისკოპოსი;
1988-1992 - საფინანსო განყოფილების თავმჯდომარე;
1990-1992 - ახალციხის სასულიერო სემინარიის რექტორი;
1992-1996 - მანგლისის ეპისკოპოსი; 1996 - მთავარეპისკოპოსი;
2002 - მიტროპოლიტი მანგლისისა და წალკისა;
1999 - ისტორიის მეცნიერებათა კანდიდატი;
2001 - გიორგი შარვაშიძის სახელობის სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი;
2002 - თეოლოგიის კათედრის გამგე საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტში;
2003 წ. 11 აპრილი - პროფესორი;
2005 - რუსეთის საბუნებისმეტყველო მეცნიერებათა აკადემიის უცხოელი წევრი;
2005 - ქართული ენის დიალექტიკის შემსწავლელი სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე.

მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე პროფესორები: ივანე გორგიძე, შალვა ნაჭყებია, რაფიელ ჩიქოვანი, გურამ ჯავახაძე - მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე პროფ. გიული ალასანია - მთავარეპისკოპოს ანანია ჯაფარიძის „საქართველოს ეკლესიის ისტორია შუა საუკუნეებში (XII-XVIII სს)“ პროფ. ბონდო არველაძე - მიტროპოლიტის, პროფ. ანანია ჯაფარიძის „საქართველოს საეკლესიო კრებები“ (ტ. I, ტ. II, ტ. III, თბ., 2003) და ქართული ეკლესიის ისტორიის ზოგიერთი საკითხი პროფ. ზაზა აბაშიძე - სამაგიდო წიგნი ეკლესიის ისტორიაში პროფ. ვახტანგ გურული - მიტროპოლიტ ანანია ჯაფარიძის „საქართველოს საეკლესიო კრებები“ საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის თეოლოგიის კათედრის 5 წლისთავისადმი მიძღვნილი კონფერენციის მასალები საეკლესიო ცხოვრება - სიტყვა, წარმოთქმული ახალციხის ეკლესიაში 1981 წლის სექტემბერში წმიდა მარინეს ტაძარში პირველი წირვა უდეს ტაძარში პირველი წირვა საფარაში პირველი წირვა კიმოთესუბანში ეპისკოპოს ანანია ჯაფარიძის ქადაგება ახალციხის სასულიერო სასწავლებლის გახსნისას ეპისკოპოს ანანია ჯაფარიძის ქადაგება უნივერსიტეტის ახალციხის ფილიალში მთავარეპისკოპოს ანანია ჯაფარიძის სიტყვა წარმოთქმული საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის თეოლოგიის კათედრის დაფუძნებისას

მანგლისისა და წალკის ეპარქია ქრისტიანული საქართველოს უძველესი სამღვდელმთავრო სამწყსოა. ეპარქიის შემადგენლობაში შედის მანგლისის, თეთრიწყაროს (ძვ. გარისი), წალკის (ძვ. ეძინი) რაიონები. ეპარქიას აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება მცხეთა-თბილისის, დასავლეთიდან ბორჯომისა და ბაკურიანის, ჩრდილოეთიდან სამთავისის და გორის, სამხრეთიდან ბოლნისისა და დმანისის, რუსთავისა და მარნეულის ეპარქიები. ვახტანგ გორგასლის მიერ დაარსებულ ეპარქიათაგან მანგლისი მეოთხე სამღვდელმთავროდ იხსენიება. იგი 12 ეპარქიას შორის ახიზის, ერუშეთისა და წუნდის შემდეგ სახელდება, რაც მისი დიდი მნიშვნელობით იყო განპირობებული. საეკლესიო კუთხით მანგლისის დაწინაურებას საკათედრო ტაძრის აგება და იქ დაცული უმნიშვნელოვანესი სიწმინდეები განაპირობებდა.

მანგლისის საკათედრო ტაძარი

ეპარქიის საკათედრო ტაძარი VI ს-ში იმდენად სახელგანთქმული იყო, რომ მცხეთის ჯვართან ერთად სახელდება და მის მოსალოცად საქართველოს საზღვრებს გარედან, კერძოდ, სომხეთიდანაც დადიოდნენ.

ამჟამად ეპარქია მანგლისის ძველ სამღვდელმთავრო სამწყსოსთან ერთად წალკის კათედრის ტერიტორიასაც აერთიანებს. ვახუშტის ცნობით, მდინარე ქციის კიდეზე „არს ეკლესია გუმბათოვანი, წალკას დიდი, კეთილნაშენი, ზის ეპისკოპოსი, მწყემსი თრიალეთისა“. თუმცა წალკის განქალაქება და მისი სახელობის საეპისკოპოსო კათედრის ჩამოყალიბება მოგვიანებით მოხდა.

ეპარქიაში ბევრ თავდადებულ და გამოჩენილ პიროვნებას უღვაწია. მრავალთაგან დიდგორის ომის - „ძლევაჲ საკვირველის“ გმირთა გახსენებაც კმარა, ასევე თეოდორე მღვდლისა, რომელიც „არა იქმნა განმცემელი მეფისა და ქვეყანისა... ამისთვის მოჰკუეთეს თავი და შეირაცხა წმიდათა მოწამეთა თანა“. საქართველოს ეკლესიის წმინდანია XVIII ს-ში მოღვაწე მანგლელი მღვდელმთავარი იოანე.

1917 წ. სექტემბერში აღდგა უძველესი და მრავალგანსაცდელგამოვლილი სამღვდელმთავრო კათედრა. მანგლისისა და წალკის საეპისკოპოსი ორ ძველ სამღვდელმთავრო სამწყსოს - მანგლისსა და წალკას აერთიანებს, და ორივე მათგანის ტერიტორიას მოიცავს.

ქვეყნის ძნელბედობის ჟამს უძველეს ქართულ საქრისტიანო კუთხეში სხვადასხვა ეროვნების ხალხი ჩაასახლეს. ეს მხარე დიდი ეთნიკური მრავალფეროვნებით გამოირჩევა, რამაც მართლმადიდებელი მრევლის შემცირება გამოიწვია.

1992 წლიდან მანგლისისა და წალკის ეპარქიის მღვდელმთავარია მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე.

მოქმედი ეკლესიები:

1. წალკის ღვთისმშობლის შობის ეკლესია (მღვდელი ავთანდილ გულაშვილი)
2. წალკის წმ. დიმიტრი თესალონიკელის ეკლესია (მღვდელმონაზონი მოსე)
3. ავრანლოს ღვთისმშობლის მიძინების ეკლესია (მღვდელმონაზონი მირიანი)
4. თეთრიწყაროს წმ. ნიკოლოზის ეკლესია (მღვდელი გაბრიელ მურვანიძე)
5. ასურეთის ყოვლადწმიდა სამების ეკლესია (მღვდელი ავთანდილ დევსურაშვილი)
6. კოდის წმ. ნინოს ეკლესია (მღვდელი გიორგი ბაღიაური)
7. მანგლისის მიძინების ეკლესია (დეკანოზი გიორგი მალხაზიშვილი)
8. ახალსოფლის წმ. გიორგის ეკლესია (მღვდელი სამოელ ზვიადაური)

მონასტრები:

1. ოლიანგის ღვთისმშობლის შობის მამათა მონასტერი (არიქმანდრიტი დოროთე)
2. ოლიანგის ღვთისმშობლის მიძინების დედათა მონასტერი (არქიმანდრიტი დოროთე)
3. წალკის ივერიის ღვთისმშობლის დედათა მონასტერი (მონაზონი მარიონელა)

ინფორმაციის წყარო: Orthodoxy

მუზეუმები

მუზეუმები

                                                                                                  მუზეუმები ინახავენ ხსოვნას    და  ჰყვებიან ისტორიებს...

თეთრიწყაროს მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი.
მუზეუმის მისამართი: თეთრიწყარო, თამარ მეფის ქ. 4ტელეფონი: (+995 77) 95 39 55მუზეუმის დაფუძნების  თარიღი: 1965   წელი;მუზეუმის იურიდიული სტატუსი:  ააიპ (თეთრიწყაროს კულტურისცენტრი)მუზეუმის ტიპი (პროფილი): ისტორიული;ექსპონატების რაოდენობა: 10380 ექსპონატი;თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტის უფრო ახლოს გაცნობისათვის ჩვენგთავაზობთდაათვალიეროთ თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტის მხარეთცოდნეობისმუზეუმი.     იგი დაარსდა 1965 წელს. მუზეუმის თვის ექსპონატებს აგროვებდა მთელითეთრიწყაროს მოსახლეობა,  განსაკუთრებით №2 სკოლის ბავშვებმა. ნორჩიმხარეთცოდნეები აგროვებდნენ მასალას ექსპედიციებში, არქეოლოგიურგათხრების დროს. ძალიან ბევრი ექსპონატი შემოვიდა ჩატარებულ 60 - ანწლებში არქეოლოგიურ გათხრების დროს( ს. სამშვილდეს და ს. აბელიანის, ს.წინწყაროს და კოდას). უამრავი მასალა შემოვიდა მუზეუმში, როცა დაიწყესახალისტადიონის მშენებლობა. აქ აღმოაჩინეს დიდი ზომის ქვევრები და სხვაუამრავი ექსპონატები. ამ ჟამად მუზეუმში ინახება 10380 ექსპონატი.
  აქ დაათვალიერებთ და გაეცნობით  თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტისტერიტორიაზე აღმოჩენილ არქეოლოგიურ და ეთნოგრაფიულ  მასალებს.
  ძველი ქვის ხანიდან მოყოლებულ კულტურისა და ისტორიის ამსახველმასალებს.მასალის დიდი ნაწილი განეკუთვნება ბრინძაოს პერიოდს. ძალიან ბევრიასაბრძოლო და შრომის იარაღები, ცხენის ლაგამი, ბრინჯაოს ჭვირულიასტრალულიბალთები, ქალის სამკაულები.  სარდიონის, ფირუზისა და მინის მძივები;რკინის ხანის ცულის პირები, საბრძოლო იარაღები, ოთხთვალა საბრძოლოეტლი,თიხის სხვადასხვა ზომის, შეფერილობისა და მოხატულობის საოჯახოჭურჭელი.მუზეუმში ექსპონირებულია აგრეთვე: ფერწერის, გრაფიკის, ქანდაკებისნიმუშები, სხავდასხვა პერიოდის ეთნოგრაფიული მასალა.მუზეუმის მუშაობის განრიგი:  ყოველდღე,  შაბათ-კვირის  გარდა, 10 სთ-დან18 სმდემუზეუმში შესასვლელი ბილეთების ფასი: უფროსებისათვის: 1 ლ, ბავშვებისადასტუდენტებისათვის : 0.50 ლუბილეთოდ დაიშვებიან:  6 წლამდე ბავშვები, სოციალურად დაუცველიმოზარდები, ICOM-ის წევრები, საქართველოს და უცხოეთის ქვეყნებისმუზეუმების თანამშრომლები, I და II კატეგორიის ინვალიდები, იძულებითგადაადგილებული პირები.მუზეუმის ფართობი: 1115 კვ/მმუდმივი ექსპოზიცია:  811 კვ/მსაცავები:  304 კვ/მდამთვალიერებლების წლიური რაოდენობა: 350
 ჩვენი სკოლის ეთნოგრაფიული მუზეუმი
  2009 წელს ჩვენ ქ. თეთრიწყაროს 2 სკოლაში დაარსდა  ეთნოგრაფიური მუსეუმი. ჩვენთან მუზეუმში არის შეკრებილი ძალიან საინტერესო მასალა.მართალია, აქ ინახება მხოლოდ 200დე ექსპონატი, მაგრამ   თქვენ აქ შეგიძლიათ მოინახულოთ ბევრი საინტერესო მასალა: , მუზეუმში წარმოდგენილია საქართველოს თითქმის ყველა კუთხის წარმომადგენლების

ინფორმაციის წყარო: datetri

თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი

თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი

      თეთრი წყაროს      

    მუნიციპალიტეტი 

  

ადმინისტრაციული ცენტრი

თეთრიწყარო
რეგიონი – ქვემო ქართლი
დეპუტატი პარლამენტში – ბეჟუაშვილი დავიდ 
სიმჭიდროვე – 21,6 კაცი კვ. კმ.
ფართობი  – 174,5 კვ. კმ.
მოსახლეობის რაოდენობა –  25791კაცი(2007წ.)
ეროვნება – ქართველები – 78,3%
                  აზერბაიჯანელები –8,1%
                  სომხები – 6,1%
                  ბერძნები – 5,2%
                  რუსები – 0,5%  

  

  თეთრიწყაროსმუნიციპალიტეტი

    მუნიციპალიტეტი, რომელზე ახლა წავა ლაპარაკი უნიკალური მუნიციპალიტეტია საქართველოში. წარმტაცი ბუნებისა და უძველესი ისტორიის ამ პატარა ტერიტორიაზე(14 ადგილი საქართველოში) საოცრადაა შერწყმული ლამაზი ბუნება და უძველესი ნაგებობები. მუნიციპალიტეტი მდებარეობს აღმოსავლეთ საქართველოში, ქვემო ქართლში, 60 კილომეტრში საქართველოს დედაქალაქიდან.  ამ ადმინისტრაციულტერიტორიული ერთეულს  ჰქვია თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი.
 თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი, ხშირად იყო აყვავების მწვერვალზეც და დაღუპვის საზღვარზე. ქვემო ქართლის, ზუსტად ამ ტერიტორიაზე გადიოდა ძველად, ძირითადი სავაჭროდა სტრატეგიული გზები, მაჰმადიანური აღმოსავლეთიდან ქრისტიანულ დასავლეთისკენ. 

    1917წლის ადმინისტრაციულ – ტერიტორიული დაყოფით ახლანდელი თეთრიწყაროსმუნიციპალიტეტის ტერიტორია ტფილისის გუბერნიის ტფილისის მაზრაში შედიოდა. 1921 – 1929წლებში – ტფილისის მაზრაში, 1930წ.– ტფილისის ოლქში, როგორც აღბულაღისრაიონი. 1940 წლიდან ეწოდება თეთრი – წყაროს რაიონი.
 ქალაქი თეთრიწყარო არის თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციული ცენტრი. 
საზღვრები

თეთრი წყაროს მუნიციპალიტეტს კარგად გამოხატული ბუნებრივი საზღვრები აქვს.
   სამხრეთით ესაზღვრება ბოლნისის მუნიციპალიტეტი, დასავლეთით
საზღვრავს წალკისა და დმანისის მუნიციპალიტეტები, აღმოსავლეთით საზღვრავს
გარდაბნისა და მარნეულის მუნიციპალიტეტები, ჩრდილოეთით კი კასპისა და
მცხეთის მუნიციპალიტეტები.
 ფართობი
 მუნიციპალიტეტის ფართობია – 1174.5 კმ². მუნიციპალიტეტი ძალიან პატარაა – 14ადგილი უკავია მუნიციპალიტეტების შორის.

მუნიციპალიტეტში არის ერთი ქალაქი - თეთრიწყარო, ერთი დაბა - მანგლისი და 18ადმინისტრაციულ-ტერიტორიულ ერთეულში - თემში - შემავალი 82 სოფელი (აქედან 4სოფელი დაცლილია)
  მოსახლეობა

მოსახლეობის რაოდენობა ბოლო მონაცემებით (2007 წ.) 25 791 ადამიანს შეადგენს,აქედან, თეთრიწყაროში ცხოვრობს 3786, დაბა მანგლისში - 2594, ხოლო სოფლად 19411ფიზიკური პირი. (2008) წლის მონაცემებით, ამას ემატება 2008 წლის აგვისტოსმოვლენების შედეგად სოფელ კოდაში განთავსებული 447 დევნილი ოჯახი, სულ - 1400

ეთნიკური შემადგენლობისმიხედვით. 
წლის2006 მონაცემებით, მოსახლეობის 75%-ს ქართველები შეადგენენ, 9% -ს - სომხები, 6%-ს -აზერბაიჯანელები, ხოლო 4%-ს - ბერძნები.

მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე ცხოვრობს 2208 ეკომიგრანტი და 182 იძულებითგადაადგილებული პირი. ეკომიგრანტები ჩამოსახლდნენ მესტიის, ლენტეხისა და ხულოსრაიონებიდან 1987-89 წლებში მეწყერსაშიში ზონებიდან. მათ სახელმწიფომ აუშენასაცხოვრებელი სახლები. 2008 წლის აგვისტოს მოვლენების შედეგად სოფელ კოდაშიგანთავსდა შიდა ქართლიდან, დიდი და პატარა ლიახვის, კოდორის ხეობებიდან დევნილიოჯახები, რომელთა რაოდენობა 1400 ფიზიკურ პირს შეადგენს. 

 ჰავა 
 ჰავა ზომიერად ნოტიოა, ზამთარი - ზომიერად ცივი, ზაფხული - ხანგრძლივი და თბილი.ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 12-დან(ბარში) 3-მდე(მთაში). აბსოლიტური მინიმალური –25(-30), აბსოლიტური მაქსიმალური _ 35-40. ნალექების საშუალო წლიური_500-900მმ-მდე. ნალექების მაქსიმუმი მოდის მაისში, მინიმუმი_დეკემბერში.

რელიეფი

თეთრიწყარო უმეტასედ მთაგორიანია. რაიონის ჩრდილოეთ ნაწილში აღმართულია თრიალეთის საშუალო სიმაღლის ქედი. თეთრიწყაროს სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში მდებარეობს ძველი კრისტალური ქანებით აგებული შუა ხრამის მთათა კვანძი. აქქ თ ყველაზე დიდია ბედენის მასივი. რაიონის ტერიტორია ჩრდილო-დასავლეთიდან სამხრეთ _ აღმოსავლეთისკენ თანდათან დაბლდება, ჯერ გადადის გორაკ-ბორცვიანიდან მთისწინეთში, შემდეგ მარნეულის ტერასულ ვაკეში.

წიაღისეულითეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტის წიაღისეულია: ალგეთის ქვა (ყვითელი და მომწვანო)
 ლითოგრაფიული ქვა; საშენი მასალა:ალგეთის ქვა (ყვითელი და მომწვანო)
  ბაზალტი, კირქვა და ქვიშაქვა. ალგეთის ქვით არის აშენებული უამრავი ტაძარი საქართველოში და საზღვარგარეთ.
 აღსანიშნავია ბარიტის საბადოები.

შიდა წყლები
მუნიციპალიტეტის სამხრეთ საზღვარს ჩამოუდის მდინარე ხრამი(კცია),რომლის მარცხენა შენაკადებია: კლდეისისწყალი, ახკალაფისწყალი, ტორნე, ჭივჭავი და სხვ. ძირითადი მდინარეა ალგეთი. მისი მთავარი შენაკადებია მარჯვენა - დაყვისხევი და გუდარეხისწყალი, მარცხენა - ნამტვრევანისწყალი, ორსისხევი, ბოყვისხევი, ენაგეთისხევი, ლამისხევი, ასურეთისხევი და სხვ. მდინარე ალგეთი სათავეს იღებს კლდეკარის მთიდან (თრიალეთისმთაგრეხილი), მისი სიგრძე 108 კილომეტრია, აუზის ფართობი - 763 კვადრატული კილომეტრი.იგი მდინარე მტკვარს ერთვის მარჯვენა მხრიდან. მდინარე ხრამი (ქცია) სათავეს იღებსწალკის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე, გაივლის თეთრიწყაროს, დმანისის, ბოლნისის,მარნეულის ტერიტორიებს და მტკვარს აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე უერთდება. მისი სიგრძე117 კილომეტრია, ხოლო აუზის ფართობი 6280 კვადრატულ კილომეტრს შეადგენს. მდინარევერე სათავეს იღებს დიდგორის მთის მიდამოებში, მისი სიგრძე 45 კილომეტრია, ხოლო აუზისფართობი - 194 კვადრატული კილომეტრი. ის მდინარე მტკვარს ერთვის თბილისისმიდამოებში და მის მარჯვენა შენაკადს წარმოადგენს. მდინარე ასლანკა სათავეს იღებსბედენის მთის მიდამოებიდან და მისი სიგრძე 87 კილომეტრია. ბედენის პლატოზე არის პატარა ტბები (ლიპი) და ჭაობები. სოფელ ასურეთთან გოგირდწყალბადოვანი წყაროა, რომელსაც იყენებენ სამკურნალოდ.

1973-დან ალგეთის ხეობაში დაიწყო წყალსაცავის მშენებლობა.

ფლორა და ფაუნა
ფლორა

 თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე 2 ათასზე მეტი სახეობის მცენარე იზრდება. ვაკეზე და ბორცვიან მთისწინეთში გავრცელებულია ძეძვი, გრაკლა, ასკილი, გლერძა, ურცი, მაჩიტა, ძურწა, ურო, ტუხტი და სხვ. ხეებიდან გვხვდება აკაკი. მთების კალთების ქვემო სარტყელი მუხისა და რცხილის ტყეებს უჭირავს, იზრდება აგრეთვე იფანი, ნეკერჩხალი, პანტა და მაჟალო. ბევრია შინდი, თხილი, ზღმარტლი, კუნელი, ასკილი და სხვ. ზემო სარტყელში წიფელი ჭარბობს,მასთან ერთად იზრდება აღმოსავლური მუხა და რცხილა, ასევე ნაძვნარ-სოჭნარი და ფიჭვის ფორმები.

ფაუნა

  თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე ბინადრობს შველი, გარეული ღორი, დათვი, მგელი, თეთრყელა კვერნა, მაჩვი, კურდღელი, მთის მელა, მთის ბრუცა; ფრინველებიდან_როჭი, შურთხი, კაკაბი, ჯაფარა, მინდვრის მწყერჩიტა და სხვ; ქვეწარმავლებიდან ბევრია კუ, ბოხმეჭა, კლდის ხვლიკი; მდინარეებში_კალმახი, ხრამული, შამაია.

 წამყვანი დარგია სოფლის მეურნეობა, ძირითადად მეცხოველეობა.
გზები
რაიონის ტერიტორიაზე გადის მარაბდა-ახალქალაქის რკინიგზა და ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენი.
შენდება აბრეშუმის გზა.
ძირითადი ტრასები არის რეაბილიტებური. 45 წუთში შეგიძლიათ მოხვდეთ თბილისიდან თეთრიწყაროში.
 ამჟამათ მიმდინარეობს რეაბილიტაცია ქალაქის გზებს.
წყალი
ქალაქში მიმდინარეობს რეაბილიტაცია მთელ წყალსადენ სისტემას.
კულტურა 

რაიონში 32 სახელმწიფო ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლაა,
35 ბიბლიოთეკა,
1 თეატრი ,
მუზეუმი
მხარეთმცოდნეობის;
თეთრიწყაროს  №2 სკოლის ეთნოგრაფიული მუზეუმი.  

    

 ისტორიკო–არქიტექტურულიძეგლები 
თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე წარმოდგენილია როგორც მეგალითურინაგებობებით, ისევე ქრისტიანული ბაზილიკებით და ჯვარ - გუმბათოვანი ეკლესიებით.უძველესი ტაძრებით, ეკლესიებითა და ციხესიმაგრეებით, რომლებიც, მიუხედავადისტორიული ქარტეხილებისა, მუნიციპალიტეტში მრავლადაა შემორჩენილი. ფორმებისსიმარტივე, ეფექტური დიზაინი, ჰარმონიული პროპორციები, უმშვენიერესი ორნამენტები დაიდეალური შერწყმა გარემომცველ ბუნებასთან ქართული არქიტექტურის უდიდესიღირსებაა. 
      
 ქვემო ქართლის, ზუსტად ამ ტერიტორიაზე გადიოდა ძველად, ძირითადი სავაჭრო დასტრატეგიული გზები, მაჰმადიანური აღმოსავლეთიდან დასავლეთისკენ. ბუნებრივია, რომარც ერთ მბრძანებელს არ გაუვლია ამ კუთხესთან, რომ არ მოეგლიჯა თავისთვის, თუნდაცპატარა ნაწილი ამ მომგებიანი მიწისა... ამიტომაც აშენებდნენ ამ ადგილების მეპატრონეებიდიდი რაოდენობით, სტრატეგიული დანიშნულების მქონე ციხესიმაგრეებს. ამასთანდაკავშირებით აღიმართა ისეთი ციხე სიმაგრეები, როგორებიცაა სამშვილდე, ბირთვისი,ფარცხისი, ხულუტი, მანგლისის ციხე სიმაგრე და სხვანი, რომელთაც უდიდესი როლიითამაშეს არა მარტო თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტის ისტორიაში, არამედ ქართული ერისისტორიაშიც. შემორჩენილია სამონასტრო კომპლექსები: პირღებული, გუდარეხი, ფიტარეთი, მანგლისი. ქალაქის სიახლოვეს არის თეთრი წყაროს ნასოფლარი,სამშვილდის  ნაქალაქარი.  ჩვენი რაიონის ტერიტორიაზე, დაფიქსირებულია 375 ისტორიულ -არქიტექტურული ძეგლი.
 აბრეშუმის გზის მშენებლობის დროს მიმდინარეობს მკაცრი არქეოლოგიური მონიტორინგი. ძეგლების რაოდენობა იზრდება დღითი დღე. 

სამზარეულო:

თეთრი წყაროს მუნიციპალიტეტი გამოირჩევა სპეციფიკური სამზარეულოთი დასახელგანთქმული სტუმართმოყვარეობით.  ისტორიულად ისე მოხდა, რომ  თეთრიწყაროში ცხროვობს სხვადასხვა ეროვნების ხალხი: ქართველები, სომხები, რუსები, აზერბაიჯანელები, ბერძნები...  და ზოგჯერ 20 კაციან  მაგიდის ირგლივ  ზის 18 ეროვნების ადაიანი. ქართველები ზიან რუსებთან, სომხები აზერბაიჯანელებთან ....  
რა არ შეგხვდება ჩვენ სუფრაზე: ქართული საცივი და სომხური ტოლმა ვაზის ფოთოლში შეხვეული, ლულა ქაბაბ და რუსული ბლინი! ჩვენ სუფრაზე  ნახავთ  სვანური კუბდარი და რუსული ბლინი, აჩმა და ხაჭაპური – აჭარული, ოსური, იმერული, რაჭული ლობიანი და ებრაელთა მაცა... 
  თეთრიწყაროში – ერთ მაგიდის ირგლივ მთელი საქართველოა ! და თუ თქვენ არააქვთ დრო, რომ მოინახულოთ საქართველოს ყველა კუთხე – კუნჭული –ჩამოდით თეთრიწყაროში!      
 თეთრიწყაროელების სტუმართმოყვარებით მოხიბლულ უცხოელ ტურისტებს ხშირშემთხვევაში სწორედ ამის გამო უჩნდებათ მისი ხელახალი მონახულების სურვილი.

ტურიზმი  
 თეთრი წყაროს მუნიციპალიტეტი ცნობილია მრავალფეროვანი ბუნებით. მოგზაურებსქვეყნის ღირსშესანიშნაობების დასათვალიერებლად ფართო არჩევანი ეძლევათ. მათშეუძლიათ იხილონ ისტორიული ძეგლები, უნიკალური არქიტექტურა, ხელოვნებისგანუმეორებელი ნიმუშები, უძველესი ტრადიციები, კულტურა, მომხიბვლელი  თეთრიწყაროსძველი პარკები და ტყეები, ეროვნული პარკი. ასევე შესაძლებლობა ექნებათ, იგემონუგემრიელესი ქართული კერძები და ღვინო, გაიცნონ მეგობრული და სტუმართმოყვარეხალხი.

   თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტი ისტორიულად ცნობილია დასასვენებელი და სანახაობითიტურიზმით. მაგალითად, დაბა მანგლისის ტურისტული მნიშვნელობა განპირობებულიაგანსაკუთრებული მიკროკლიმატით, რომელსაც ქმნის კავკასიის რეგიონში უკიდურესისამხრეთის კავკასიური ფიჭვის ენდემის არსებობა.

სამკურნალო დაწესებულებები თეთრიწყაროს მუნიციპალიტეტის 
ასურეთის საექიმო ამბულატორია

ლიცენზია: ა დ ბ 00751
მისამართი თეთრიწყაროს მუნ-ი, დაბა ასურეთი
ტელეფონი 983273
ბორბალოს საექიმო ამბულატორია

ლიცენზია: ა დ ბ 00544
მისამართი თეთრიწყაროს , მუნ-ი სოფ. ბორბალო
გოლთეთის საექიმო ამბულატორია
ლიცენზია: ა დ ბ 01171
მისამართი თეთრიწყაროს რ-ნი, სოფ. გოლთეთი
თეთრიწყარო შპს რაიონული საავადმყოფო

ლიცენზია: ა გ ბ 00454
მისამართი თეთრიწყარო, ფარნავაზის ქ.3
"თეთრიწყაროს რაიონული პოლიკლინიკა"

ლიცენზია: ა ე ბ 00345
მისამართი თეთრიწყარო, ფარნავაზის ქ.5
"მკურნალი"

საექიმო ამბულატორია
ლიცენზია: ა დ ბ 00782
მისამართი თეთრიწყაროს მუნ-ი სოფ.კოდა, სოფ.ვაშლოვანი

სამშობიარო სახლი
ლიცენზია: ა ი ბ 01450
მისამართი თეთრიწყარო, ფარნავაზის ქ.5 

ინფორმაციის წყარო: datetri